Van Bloemenpracht naar Bodemkracht: waarom ik compost het liefste in een vaasje zou zetten

Ik ben gek op bloemen met als lievelingsbloem: de dahlia; in al zijn ontelbare prachtige verschijningen. Maar er is iets in de tuin dat ik nóg veel mooier vind dan deze bloem, en dat is… compost. Zelfgemaakt welteverstaan. De aanblik van donkerbruine, kruimelige compost, die ruikt naar bosgrond en vol zichtbaar leven zit, vervult me met trots. Als ik die rode compostwormen zie en al die andere kleine kriebelbeestjes, en weet dat er nog véééél meer onzichtbaar leven in zit, ervaar ik zoveel schoonheid – daar kan geen bloem tegenop.

Mijn eigen compostavontuur

Ik composteer nu zo’n vijf jaar. Eerder wilde ik al beginnen, maar als ik erover las, leek het wel hogere wiskunde en voelde ik me totaal ontmoedigd. Tot ik op een dag de stoute schoenen aantrok en gewoon begon. Samen met mijn vader bouwde ik drie compostbakken van ongeveer 1 m³, gemaakt van houten pallets. De eerste kreeg nog een zwaar en robuust deksel van oud pallethout, maar bij de tweede en derde besloten we gewoon losse planken erop te leggen. Dat werkte ook prima en scheelde een hoop werk. Aan de voorzijde schuiven de planken op elkaar, zodat je de compost er makkelijk uit kunt scheppen – ongeacht hoe hoog de berg is.

Wat mag er in de compostbak?

Dat was dus het bouwen maar nu het vullen. Wat mag erin? Je vindt online een berg aan informatie over composteren en vaak spreekt die elkaar nog tegen ook. Uiteindelijk heb ik mijn eigen, simpele methode ontwikkeld en die bevalt prima! Compost bestaat uit vier essentiële onderdelen:

• Groen materiaal
• Bruin materiaal
• Water
• Lucht

Groen materiaal

Groen materiaal is alles wat nog “vers” is: groente- en fruitresten, vers snoeiafval en verwelkte bloemen. Kleuren maken niet uit – roze aardbeien, gele bananen, rode tomaten, alles kan. Ik kijk niet naar percentages tussen bruine en groene elementen maar zorg er altijd voor dat er een goede mix is. Gooi ik een bak groenafval uit de keuken op de composthoop, dan meng ik er meteen wat bruin blad of karton doorheen. Dit zorgt voor balans en extra lucht in de hoop.

Wat ik bewust niet toevoeg:

• Citrusfruit en -schillen
• Gekookt eten
• Brood
• Vlees of vis

Ook als ik vermoed dat iets veel pesticiden bevat, zoals een grote bos snijbloemen die ik niet vertrouw, laat ik dat achterwege. Daarnaast let ik op onkruid: thuiscompostering bereikt geen hoge temperaturen, dus onkruidzaden kunnen overleven. Om te voorkomen dat ik later in het seizoen een explosie aan ongewenste plantjes heb, gooi ik geen plantenresten op de hoop waarin duizenden zaden zitten.

Bruin Materiaal

Bruin materiaal bestaat uit herfstbladeren, takjes, (grotendeels onbedrukt) karton, stro en andere droge materialen. Hoe kleiner je dit maakt, hoe sneller het composteert. Een dikke tak duurt jaren om af te breken, dus die hak ik eerst in stukken of laat ik elders vergaan.

Water

Een composthoop moet vochtig zijn, maar niet kletsnat. Wormen houden van een licht vochtige omgeving. Bescherm de hoop tegen overvloedige regen en voorkom dat hij uitdroogt tijdens warme periodes. Ik merk dat keukenafval al veel vocht bevat, vooral als het even in een containertje onder het aanrecht heeft gestaan. (Tip: zorg voor een deksel op dat containertje want dat vocht stinkt nogal ?). Tijdens een hete zomerperiode giet ik af en toe een beetje water over de hoop om de balans te bewaren.

Lucht

Last but not least: lucht! Zonder lucht sterven de wormen en ontstaat er een stinkende, rottende bende. Voorkom dit door de composthoop luchtig te houden. Vers gemaaid gras mag bijvoorbeeld op de hoop, maar niet in een dikke, luchtdichte laag. Meng het gras door de rest van de compost om te voorkomen dat het een slijmerige, verstikkende massa wordt.

Hoe werkt het composteren in bakken?

De helden van de compost, zijn de compostwormen. Deze rode veelvraten eten zich een weg door de inhoud van de bakken om dit vervolgens weer uit te poepen. Het is jouw rol om deze helden van eten te voorzien. Je weet nu wat ze eten, nu de “hoe”.

Vul de eerste compostbak met bruin en groen materiaal. Zodra deze vol is (bij mij duurt dat ongeveer vier maanden), schep je de inhoud over naar bak twee. Het bovenste laagje van bak 1 laat ik zitten, omdat dat nog niet goed gecomposteerd is. Als de eerste bak dan weer vol is, verplaatst de inhoud van bak 2 naar bak 3 – maar vaak is dit al zo goed dat ik het direct in de tuin gebruik. De inhoud van bak 1 gaat vervolgens weer in bak 2, en zo blijft de cyclus doorgaan. Een prachtige, eindeloze kringloop die afval omzet in “zwart goud”!

Wat kun je met compost doen?

Compost is ideaal als mulchlaag of als bodemverbeteraar bij nieuwe aanplant. Waar je het ook gebruikt, het verrijkt de bodem met bodemleven, houdt geweldig water vast en voorkomt uitdroging van de bodem.

De compost uit een thuissysteem is “koud” gecomposteerd: de temperatuur wordt niet hoog genoeg om onkruidzaden te doden. Daarom dek ik de compost af met een laag karton om kieming te voorkomen, of ik houd het in de gaten en schraap ongewenste kiempjes eenvoudig weg.